Zmiany demograficzne to proces bardzo długofalowy i wydaje się, że nie ma możliwości szybkiego odwrócenia negatywnych trendów. Wpływ czynników demograficznych na wzrost potwierdzili Bloom, Canning i Moore (2004).
Co najważniejsze, ponieważ na decyzje o uczestnictwie w rynku pracy wpływa wiek, Bloom, Canning i Moore stwierdzili, że „starsze” społeczeństwa mają mniejszą podaż pracy, co z kolei prowadzi do niższego potencjalnego wzrostu. Co więcej, to samo badanie wykazało szczyt łącznych oszczędności w kohortach w wieku od 40 do 70 lat. Dlatego starsza populacja będzie mniej skłonna oszczędzać, a więcej konsumować. (Fabisiak, Prokurat, 2012)
Problem, przed którym stoją społeczeństwa europejskie ze względu na rosnący odsetek starzejącej się, zależnej populacji, wynikający ze spadku współczynnika dzietności i rosnącej średniej długości życia, w połączeniu z powiązanym spadkiem siły roboczej, jest już dobrze ugruntowany i od lat jest znanym zjawiskiem obecnie (Komisja Europejska 2004; SPC 2015a). Ten ważny trend demograficzny ma znaczące konsekwencje gospodarcze i społeczne. Wzrost odsetka nieaktywnej populacji osób starszych pozostających na utrzymaniu wywiera silną presję na zasoby ochrony socjalnej, ponieważ rosnące wydatki (opieka zdrowotna, opieka długoterminowa, emerytury itp.) Muszą być finansowane ze składek i podatków płaconych przez kurczącą się młodszą siłę roboczą. W UE presja jest jeszcze większa: krótko- i długoterminowe wydatki krajów są obecnie ograniczone przez trwałe ograniczenia budżetowe narzucone przez ramy zarządzania gospodarczego UE w kontekście Europejskiej Unii Walutowej (UGW) oraz utrzymujące się konsekwencje kryzysu gospodarczego przez Europę od 2007 r. Ochrona socjalna znajduje się pomiędzy pragnieniem utrzymania / poprawy adekwatności przepisów a potrzebą zachowania długoterminowej stabilności systemów społecznych. Jest to wspólne wyzwanie, przed którym stoją wszystkie kraje UE, choć w różnym stopniu w zależności od warunków krajowych. (Raport PAWEU, 2016)
Interesujące porównywane dane dotyczące Polski, Czech i Słowacji wyjaśniają specyficzną sytuację w wybranych krajach:
„W świetle stałego wzrostu liczby osób starszych, emigracji młodych ludzi i spadku współczynnika dzietności obawy związane z rosnącym obciążeniem ekonomicznym spowodowały, że krajowe wysiłki skupiły się na kwestiach polityki zatrudnienia i systemów emerytalnych. Populacja osób starszych (w wieku 65 lat i starszych) w Czechach w 2014 r. Stanowiła 17,4% ludności, 13,5% na Słowacji i 14,7% w Polsce (Eurostat, 2015a). Podczas gdy przewiduje się, że odsetek osób starszych w ogólnej populacji wzrośnie w niektórych krajach europejskich w okresie między 2014 a 2080 r. Średnio o 10 punktów procentowych, w niektórych krajach nastąpi gwałtowny wzrost udziału populacji osób starszych. Na przykład odsetek ludności Słowacji w wieku 65 lat i starszych wzrośnie o 22% do 2080 r. W tym samym okresie Słowacja doświadczy znacznego spadku całkowitej liczby mieszkańców o około 30% (Eurostat, 2015b). (…)
Starsi pracownicy stanowią znaczącą i rosnącą część siły roboczej. Czechy, Polska i Słowacja były świadkami zmian na rynku pracy w ostatnich dziesięcioleciach. W Polsce wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 55–59 lat znacznie wzrósł z 37,7% w 2004 r. Do 45,8% w 2010 r., Ale był najniższy w Europie. W Czechach odnotowano jeszcze większy wzrost, z 59,1% w 2004 r. Do 76,9% w 2014 r.
Najwyższy wzrost w aktywność zawodową osób w wieku 55–59 lat zaobserwowano na Słowacji, gdzie wskaźnik ten wzrósł z 34,5% w 2004 r. do 57,9% w 2014 r. (Národný Program Aktívneho Starnutia na lata 2014–2020; OECD, 2014). Pomimo silnego wzrostu w każdym z wyżej wymienionych krajów, udział w rynku pracy był nadal niski. W porównaniu z innymi krajami europejskimi w 2010 r. Zatrudnionych było ponad 80% Szwedów i 75,9% duńskiej populacji osób w wieku 55-59 lat. Średni wskaźnik zatrudnienia we wszystkich krajach Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) wyniósł 67%. (Eurostat, 2015b). ”(Leszko, Bugajska, 2017)